Tahran’da İran Cumhurbaşkanı Ruhani ile ortak basın toplantısı düzenleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriye ve Irak’taki sorunların mezhepsel bir bakış açısıyla çözülemeyeceğini kaydederek, “Suriye’de şu ana kadar 300 bin insan öldü. Ölenler Müslüman ve insan. Burada mezhebe bakmıyorum; beni ne Şii, ne de Sünni ilgilendirir” dedi.
Sadabad Sarayı’nda yapılan Türkiye-İran Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi İkinci Toplantısı’nın ardından ortak basın toplantısında yaptığı açıklamada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi Toplantısı’nın ikincisini Tahran’da gerçekleştirmenin mutluluğu içerisinde bulunduklarını söyledi. Toplantı sonunda 8 anlaşma ve bir mutabakat metni imzalanarak, önemli bir adım atıldığına işaret eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Siyasi, ekonomik, ticari, kültürel, bütün bu alanlarda neler yapabileceğimizi en geniş anlamda değerlendirme fırsatı bulduk. Bu arada bölge adeta bir ateşten çember, bunları aramızda konuşma imkânımız oldu. Terörle mücadele konusunu değerlendirme fırsatımız oldu. Tabii siyasi noktada uluslararası alanda ne gibi adımları müşterek atabiliriz, bunları aramızda konuştuk” dedi.
“YENİ DÖNEMDE FARKLI ADIMLARI BİR DAYANIŞMA İÇERİSİNDE BİRLİKTE ATALIM İSTİYORUZ”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ekonomik alanda ulaşılan hızın kaybedildiğine dikkati çekerek şunları söyledi: “Çok çok iyi giderken, son 2013-2014’te bir düşüş söz konusu. Bir hedef belirlemiştik, 30 milyar dolar gibi. Maalesef bu hedefte şu anda geriyiz, 4 milyar dolar yaklaşık bizim ihracatımız, 10 milyar dolar İran’ın Türkiye’ye ihracatı söz konusu. Aramızdaki tabii ticaret açığı da İran lehine çok çok fazla. Tabii burada yaptırımlar oldu, vesaire. Bütün bunlar maalesef bu tabloyu ortaya çıkardı ve tahrik etti. Şimdi yeni dönemde çok daha farklı adımları bir dayanışma içerisinde birlikte atalım istiyoruz.
Bu yeni adımları atmak için her iki tarafta da iradenin mevcut olduğunu belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu noktadaki mevcut gecikmelerin aşılması gerektiğini söyledi.
“EN PAHALI DOĞAL GAZI İRAN’DAN İTHAL EDİYORUZ”
Enerjide, İran’ın doğal gaz ihracatının şu anda yüzde 90-95 gibi çok ciddi bir kısmını ülkemizin aldığına işaret ederek, bunun çok önemli bir oran olduğunu kaydeden Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Fakat fiyatlara gelince, fiyatlar noktasında şu anda en pahalı doğal gazı İran’dan ithal ediyoruz. Aslında bu fiyat şu anda aşağıya çekilmiş olsa, biz tabii ki İran’dan alacağımız doğal gazı çok daha artırırız. Çünkü Türkiye, doğal gaz tüketiminde ilerleyen özellikle sanayisinde ve bir de artık illerin dışında ilçelere dağılan şebekesiyle ihtiyacı var. Onun için de tabii bir taraftan çeşitlendirmeyi yapıyoruz, ama bir taraftan da bu doğal gaz ihtiyacımızı uygun fiyatlarla karşılayacağız ki, vatandaşımıza da ucuz doğal gaz verebilelim ve vatandaşımız da bu noktada mağdur olmasın. Şimdi dost ve kardeş iki ülke bu noktada birbiriyle dayanışma içerisinde olmazsak, biz kiminle dayanışma içerisinde olacağız. Şimdi bu gerçeği ben burada söylemek durumundayım. Şu anda en pahalı doğal gazı biz İran’dan alıyoruz, bu noktada olmak istemeyiz. Bunu uygun bir yere taşımamız lazım, getirmemiz lazım. Tabii bir diğer konu da; özellikle bizim enerji noktasında elektrik enerjisi de İran’dan aldığımız düşünülürse, bu noktada da ne denli bir dayanışma içerisinde olduğumuzu bu da gösterir. Fakat biz bu dayanışmamızı hiçbir zaman bir kenara koymak istemiyoruz, bunu tabii ki devam ettireceğiz” diye konuştu.
30 MİLYAR DOLARLIK TİCARET HEDEFİ
Cumhurbaşkanı Erdoğan, iki ülke ticaret hacminin 30 milyar dolarlık hedefi bir an önce yakalaması gerektiğini vurgulayarak, “Çünkü biz birbirimize seslendiğimizde duyabilecek bir noktadayız, işte Ankara’dan kalktık, Tahran’a 2 saatte ulaştık, mesafe bu. Ve aramızdaki eğer işi medeniyet noktasında, inanç noktasında, kadim değerler noktasındaki birlikteliğimizi de buna kattığımızda, demek ki müşterek yapmamız gereken çok şeyler var. Ulaşımda yaşadığımız sıkıntılar var, bunları aşmamız lazım, büyük ölçüde aştık, fakat bürokrasi bazı yerde işi engellemeye devam ediyor. Bu bürokratik oligarşi bir felakettir, bu bürokratik oligarşiden de bir an önce kurtulmak lazım” dedi.
İki ülke arasındaki hava taşımacılığına da değinen Cumhurbaşkanı Erdoğan şunları söyledi: “Biz tabii olayı sadece Tahran, Tebriz, İsfahan, Meşhed, buralarda bırakmak istemiyoruz, yani İran’la aramızdaki bu kültürel turizmi, inanç turizmini çok daha yaygınlaştıralım ve bizim özellikle turizmdeki birikimimiz, tecrübemiz gerçekten çok çok ileri, bunu paket turizmle İran’la da paylaşmak isteriz. Biz göreve geldiğimizde 12 yıl önce Türkiye’ye gelen turist sayısı 13 milyondu, ama hamdolsun şu anda Türkiye’ye gelen turist sayısı 40 milyonu aşmış vaziyette. Bütün bunlarda tabii turizmin de çeşitlendirilmesi söz konusu, sadece hava, kum, deniz turizmde yeterli bir olay değildi, biz bunları çeşitlendirdik. Bunun içine kültürü kattık, inanç turizmini kattık, termal turizmini kattık, eğitim turizmini, kongre turizmini, bütün bunlarla bunu çeşitlendirmek suretiyle, mevsim noktasında kış turizmini, golf turizmini, bütün bunları da katmak suretiyle bir çekim alanı oluşturmuş olduk; bunları daha da geliştireceğiz, daha da bunlar üzerinde çalışıyoruz. Hamdolsun otellerimiz vesaire, bunlar geleni gerçekten rahat ettirebildiğimiz mekânlar olarak da cezbediyor. Bu bakımdan İran’la müşterek çalışmaların içerisine girmemiz mümkün, bunları bundan önceki toplantımızda da zaten görüşmüştük.”
“BAŞKA PARALARIN BASKISI ALTINDA KALMAYALIM”
Cumhurbaşkanı Erdoğan açıklamasında; “Bir diğer bu noktada atmamız gereken adım, ona da gerçekten çok çok önem veriyoruz, o da; döviz kuru noktasında. Biz başka paraların baskısı altında kalmayalım. Yani ekonomide İran’ın yerli parasıyla Türkiye’nin yerli parası bizim alış veriş noktasındaki aracımız olsun, biz ne doların baskısı altında kalalım, ne avronun baskısı altında kalalım. Bu konuda daha önce merkez bankalarımızı, milli bankalarımızı da görüştürdük, ama hala adımı atamadık. Yani biz alımlarımızı İran’ın yerli parasıyla yapalım, İran Türkiye’den alımlarını yine aynı şekilde Türkiye’nin yerli parasıyla yapsın, o zaman biz böyle bir kur baskısı altında kalmayız ve çok daha güçlü bir şekilde hem bölgeye örnek oluruz, hem uluslararası camiaya örnek oluruz ve bunlar bize ayrı bir güç katacaktır, diye düşünüyorum” dedi.
“BENİ NE Şİİ, NE SÜNNİ İLGİLENDİRİR; BENİ BURADA MÜSLÜMAN İLGİLENDİRİYOR”
Gerçekleştirdikleri görüşmelerde bölgesel konuları da ele aldıklarını belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Irak’taki sorunları ele aldık, bunları dertleştik. Irak bizim için hakikaten aslında kan ağladığımız bir yer. Bizim 300-350 kilometre sınırımız var, ama şu ana kadar orada yüz bini aşkın, yüzbinlerce insan maalesef öldü, tarih adeta katledildi, kültür katledildi, hala katledilmeye devam ediyor. Aynı şekilde Suriye’de şu ana kadar 300 bin insan öldü. Ölen kim? Müslüman ve insan. Ve kim kimi öldürüyor diye baktığımız zaman, ben burada mezhebe bakmıyorum, beni ne Şii ilgilendirir, ne Sünni ilgilendirir, beni burada Müslüman ilgilendiriyor. Ve ben insan odaklı olarak bakmak durumundayım, çünkü bizi yaratan Allah eşrafı mahlûkat derken, orada bu Müslüman’dır, Hıristiyan’dır diye bir tasnif yapmıyor, yaratılmışların en şerefli insan diye böyle bir orada tanımlama yapıyor. İnsan yaratılmışların en şereflisi, ama yine insan çok acımasız ve bu kadar insan öldürülüyor, bunu kabullenmek mümkün değil. Öyleyse bizim bir araya gelerek, oturarak konuşarak bu işin müzakeresini, müşaveresini yaparak, artık bu kana, bu ölüme hep birlikte bir son vermemiz lazım. Bu, birbiriyle vuruşanları bir araya getirelim ve bu arada bizler de bu işte, ne kadar bu işi kolaylaştırabiliyoruz, ne kadar arabuluculuk yapabiliyoruz, bunların üzerinde duralım ve buradan Rabbimizin de yardımıyla bir netice alalım diye düşünüyorum” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, konuşmasının sonunda İran Cumhurbaşkanı Ruhani’ye ve heyetine gösterilen misafirperverlikten dolayı teşekkür etti.
İRAN CUMHURBAŞKANI RUHANİ: “TÜRKİYE’YE NÜKLEER ENERJİ KONUSUNDAKİ DESTEĞİ İÇİN TEŞEKKÜR EDİYORUM”
İran Cumhurbaşkanı Ruhani ’de ortak basın toplantısında yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türkiye’ye nükleer enerji konusunda İran’a verdiği destekten dolayı teşekkür etti.
İran ile P5+1 ülkeleri arasında gerçekleştirilen bu görüşmelerin ulaşacağı sonucun İran-Türkiye iktisadi ilişkileri açısından çok faydalı olacağını kaydeden Cumhurbaşkanı Ruhani, “Birbirimize yardımcı olmak suretiyle, başka üçüncü ülkelerin de katkılarıyla terörizme, aşırılıklara, radikalizme karşı mücadele etme kararlılığımızı gösterdik” dedi.
Yemen konusunda, iki tarafın da açıklıkla görüşlerini ortaya koyduğunu, ortak noktalara ulaştığını belirten İran Cumhurbaşkanı Ruhani “Her iki ülke de burada olabildiğince hızlı bir şekilde bu savaşın ve dökülen kanın Yemen’de durmasını talep ediyoruz” dedi.
İKİ ÜLKE ARASINDA İŞ BİRLİĞİ ANLAŞMALARI
Ortak basın toplantısının ardından, Dışişleri Bakanlığı Diplomasi Akademisi İle İran İslam Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığına Bağlı Uluslararası İlişkiler Okulu Arasında İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı, Sağlık ve Tıp Alanlarında İşbirliğine Dair Mutabakat Zaptı, Çevre Alanında İşbirliği Mutabakat Zaptı, Demiryolları Alanında Niyet Beyanı, KOSGEB İle İran Küçük Ölçekli Sanayi İşletmeleri ve Sanayi Bölgeleri Kurumu (ISIPO) Arasında Mutabakat Zaptı,
Türk Patent Enstitüsü ile İran İcra ve Mülkiyet Kaydı İçin Devlet Kuruluşunun Fikri Mülkiyet Merkezi Arasında İşbirliği Mutabakat Zaptı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı ile İran Kadın ve Aile İşleri Cumhurbaşkanlığı Yardımcılığı Arasında Kadın ve Aile Faaliyetleri Arasında Niyet Beyanı, Türkiye ile İran Arasında Taşıtların ve Eşyanın Uluslararası Dolaşımına Dair Elektronik Veri Değişim Mutabakat Zaptı imzalandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, İran'ın dinî lideri Ali Hamaney ile görüştükten sonra temaslarını tamamlayarak Türkiye’ye döndü.